Μια καλή συνέντευξη

από το χθεσινό φύλλο της Ελευθεροτυπίας (Σάββατο, 30 Σεπτεμβρίου) -

Συνέντευξη της Ναταλί Χατζηαντωνίου, με την Ελένη Καραϊνδρου, για τα μεγάλα όχι, τη δημιουργία, τη γερασμένη Ευρώπη, την έφηβη Ασία και τις κατηγοριοποιήσεις.

«Δεν λέμε πια μεγάλα όχι»

Ενα δωμάτιο στο φωτεινό διαμέρισμα του Μετς έχει μετατραπεί σε μικρό στούντιο για τα μεγάλα της έργα. Κι ένα άλλο δίπλα, σε μεγάλο παιδότοπο για τα μικρά της εγγόνια. Από τα παράθυρα και των δύο, η ματιά ταξιδεύει στην πόλη. Αυτοί οι δύο χώροι, λιτοί, όμορφοι και με απέραντη θέα, όπως είναι και η μουσική της, εξηγούν τους λόγους για τους οποίους η Ελένη Καραΐνδρου είναι σε τόσο καλή διάθεση.

«Είμαι», λέει, «σε μια στιγμή πληρότητας και ηρεμίας -όσο ήρεμος μπορεί να είναι κανείς όταν έχει να κάνει ένα σωρό δουλειές. Αλλά, ναι, έχω πολλούς λόγους να αισθάνομαι χαρούμενη».Καθώς ετοιμάζεται για τις συναυλίες που θα δώσει τον Δεκέμβριο για πρώτη φορά στην Τουρκία, γράφει μουσική για τις «Επτά Λογικές Απαντήσεις», του Λ. Προυσαλίδη, που ανεβάζει ο Αντώνης Αντύπας στο «Απλό Θέατρο», και βέβαια για το δεύτερο μέρος της τριλογίας του Θόδωρου Αγγελόπουλου που ξεκινά γυρίσματα τον Νοέμβριο.

Αλλά εδώ η Καραΐνδρου σφίγγει τα χείλη. Οχι, δεν θα πει τίποτα. Μόνον ότι «είναι μεγάλη πρόκληση, γιατί η μουσική και η ορχήστρα αποτελούν δραματουργικό μέρος της ταινίας».

Για εκείνο που λέει πολλά είναι για το διπλό cd και dvd που μόλις κυκλοφόρησε από την ECM σ' ολόκληρο τον κόσμο, με την «Ελεγεία του Ξεριζωμού» και τη ζωντανή ηχογράφηση των συναυλιών της (με κορυφαία τη Μαρία Φαραντούρη, την Καμεράτα υπό τον Α. Μυράτ, τη Χορωδία της ΕΡΤ υπό τον Α. Κοντογεωργίου κι ένα σπουδαίο επιτελείο Ελλήνων σολίστ), Μάρτιο του 2005, στο Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας. Στην Ελλάδα, η επίσημη παρουσίαση θα γίνει στις 23 Οκτωβρίου, παρόντος και του επικεφαλής της ECM, Μάνφρεντ Αϊχερ, σταθερού συνοδοιπόρου της Καραΐνδρου εδώ και 17 χρόνια.«Χαίρομαι γι' αυτόν τον δίσκο», λέει. «Αυτή δεν ήταν μια απλή συναυλία. Ηταν στάση ζωής».

*Στάση ζωής, πώς;

«Το θέμα της προσφυγιάς, που, δυστυχώς, στις μέρες μας είναι πιο επίκαιρο από ποτέ, πότισε τη δημιουργία μου. Από τις "Τρωάδες" μέχρι το "Λιβάδι που δακρύζει" οι αφορμές δεν ήταν λίγες. Εκανα αυτή τη συναυλία εμπνευσμένη από τον στίχο του Ευριπίδη "με ξεριζώνουν από της πατρίδας τη γη και με οδηγούν στης θάλασσας τα μάκρη", όσα έργα μου είχαν θέμα τον ξεριζωμό».

*Αλλά και η ίδια η μουσική σας δημιουργεί εικόνες.

«Είναι καταπληκτικό, γιατί εγώ δεν εμπνέομαι από εικόνες. Εμπνέομαι απ' όσες ιδέες μού προκαλούν ταραχή και με κάνουν να αναζητώ βαθιά μέσα μου τους ήχους που αυτή τη συγκίνηση θα τη μεταδώσουν και στους άλλους. Γι' αυτό και δεν είμαι "επαγγελματίας" μουσικός. Κι επειδή δεν θέλω να κάνω επάγγελμα τη μουσική, απορρίπτω πάρα πολλές προτάσεις». Ευρώπη, ο «μεγάλος ασθενής».

*Προτάσεις από ποιους;

«Από σκηνοθέτες κυρίως από την Κίνα - την οποία ερωτεύτηκα όπως και την Ταϊβάν. Οι συναυλίες μου στην Ταϊπέι ήταν μια συγκλονιστική εμπειρία, γιατί τότε κατάλαβα ότι η Ευρώπη είναι ο γερασμένος, κατάκοπος, "μεγάλος ασθενής"».

*Τι σας εντυπωσίασε τόσο;

«Δεν έχω ξαναδεί αυτή την υπέροχη ατμόσφαιρα ανάμεσα σε ορχήστρα και μαέστρο, την απέραντη ευγένεια, το χαμόγελο και την αποτελεσματικότητα. Και τι να πω γι' αυτό το κοινό που παρακολούθησε τις συναυλίες και ύστερα στάθηκε περιμένοντας και 2 ώρες για ένα αυτόγραφο και για να μου πει ένας - ένας κάτι ουσιαστικό. Ανάμεσά τους νέοι με σκουλαρίκια, με περίεργα κουρέματα. Και οι συνθήκες; Να σας πω το χαρακτηριστικότερο: όταν έκανα την πρόβα μου στο Μέγαρο της Ταϊπέι, ήρθε μια κυρία και μου λέει "ελάτε να δείτε τα πιάνα μας και να αποφασίσετε ποιο σας καλύπτει περισσότερο". Με πήγε να διαλέξω μεταξύ 8 Steinway!».

*Γιατί συμβαίνει αυτό εκεί και όχι κι εδώ;

«Δεν ξέρω. Υπάρχει σ' αυτές τις κοινωνίες, προς το παρόν, λιγότερος ανταγωνισμός; Σίγουρα υπάρχει ένα είδος δίψας και αθωότητας. Φαίνεται και στο σινεμά τους».

*Η Ευρώπη είπε ό,τι είχε να πει;

«Στο σινεμά πάντως δεν έχει να επιδείξει και πολλά. Και σε όλους τους χώρους τα πράγματα οδηγούνται σε μια πόλωση. Νομίζετε ότι είναι τυχαίο ότι εγώ που ζω με το ένα πόδι στο Παρίσι, δεν έχω κάνει συναυλία εκεί; Ξέρω πολύ καλά ότι και στο χώρο της μουσικής δεν διατίθενται πια χρήματα για τα σημαντικά πράγματα. Στην Ευρώπη γενικά υπάρχει ύφεση, κρατική αδιαφορία για τα σημαντικά (τα κονδύλια έχουν γίνει ελαχιστότατα) και διαφθορά. Ενας είναι πια ο Θεός και λέγεται χρήμα. Και οι περισσότεροι δεν μπορούν να του αντισταθούν».Το «Μοντγκόμερι» και το «Κατρέλ».

*Αλλά μια μεγάλη καριέρα δεν χτίζεται από τα μεγάλα όχι;

«Ασφαλώς. Αλλά μεγάλα όχι, δεν λέγονται πια συχνά. Αυτός είναι κι ο κίνδυνος για τους νέους ανθρώπους που επιδιώκουν να φανούν γρήγορα και να βγάλουν πολλά λεφτά. Εμείς κάποτε ζούσαμε με ελάχιστα χρήματα, αλλά ήμασταν πολύ ευτυχισμένοι. Θυμάμαι πώς απέκτησα το πρώτο μου "Μοντγκόμερι". Ημουν 18 ετών και το αγόρασα με τα πρώτα λεφτά που έβγαλα, αντιγράφοντας τις σημειώσεις κάποιου καθηγητή από το Πανεπιστήμιο. Τα μισά λεφτά τα έστειλα στη μητέρα μου και με τα άλλα μισά πήρα το παλτό. Αυτή η χαρά ακόμα και τώρα με ακολουθεί. Το Μοντγκόμερι και το "Κατρέλ" μου...».

*Το «Κατρέλ».

«Ναι, το παλιό μου αυτοκίνητο. Κάποτε πήγα σε ένα μαγαζί στο Κολωνάκι να ψωνίσω κάτι. "Καλά κυρία Καραΐνδρου εσείς και οδηγείτε αυτό;" μου είπαν. Αλλά ξέρετε τι μου είχε πει για το ίδιο αυτοκίνητο ο Κρις Μαρκέρ, ο πατέρας του ποιοτικού ντοκιμαντέρ στη Γαλλία κι ο άνθρωπος που ενέπνευσε τον Αγγελόπουλο να γίνει σκηνοθέτης, κάποτε που είχε έρθει στην Ελλάδα και πήγα να τον πάρω από τη Μεγάλη Βρετανία; "Μα αυτό είναι η πεμπτουσία του σνομπισμού"».

*Τι άλλαξε στη Δύση;

«Οτι τώρα πια ο κόσμος δημιουργεί ψευδείς ανάγκες που μπορεί να σε αναγκάσουν να κάνεις υποχωρήσεις και να γλιστρήσεις στην ευκολία. Γι' αυτό θαυμάζω όσους ανθίστανται στην ευκολία, είναι αυτάρκεις, δεν μπαίνουν σε συστήματα και δεν αισθάνονται υποχρεωμένοι να ακολουθούν τον ρηχό ανταγωνισμό».

*Κάποτε ελπίζαμε στο ρόλο της Αριστεράς.

«Οι ελπίδες αυτές έχουν εξανεμιστεί. Γι' αυτό κι ο καλλιτέχνης, ευάλωτος σ' ό,τι συμβαίνει, αισθάνεται εξόριστος. Δεν υπάρχουν φωτεινές νησίδες. Τι μας κάνει να πιστεύουμε ότι αυτό τον πλανήτη δεν θα τον καταστρέψουμε; Οι άνθρωποι δεν σκέφτονται πια σαν μονάδες. Εγώ πάντα αυτό επιζητούσα. Ηθελα να έχω το προνόμιο το πρωί που ξυπνάω να σκέφτομαι τα πράγματα απ' την αρχή. Να ξανακρίνω τις αποφάσεις μου. Γι' αυτό και δεν ήμουν ποτέ ενταγμένη ούτε σε επαγγελματικές ομάδες ούτε σε κανένα πολιτικό σύστημα ούτε σε κανένα αισθητικό ή πολιτιστικό κίνημα. Δεν χρειάζονται ταμπέλες κι ασφυκτικοί ορισμοί. Η Τέχνη προχωράει με σιγανά βήματα και αυτό που θα αποδειχτεί πραγματικά καινούργιο ούτε κραυγάζει ούτε φτιάχνει κάστες απομονώνοντας τους γύρω του».